"Białe noce" - Fiodor Dostojewski

 

   Dziś będzie krótko. Inaczej się nie da. Biorę głęboki wdech i zasiadam do pisania tej recenzji. Zacznę od podziękowania Amandzie, dzięki której zwróciłam uwagę na istnienie Białych nocy. Na swoim blogu przedstawiła ona bowiem film, który jest luźną adaptacją tego opowiadania Dostojewskiego (Tutaj znajdziecie recenzję). Teraz ja zadam sobie pytanie, na ile jest ona dokładna, jednak odpowiedź poznam dopiero, po obejrzeniu filmu :) Tyle wstępu...
   Tak naprawdę nie wiem od czego zacząć, gdyż ładunek emocjonalny jaki posiadam w sobie, po przeczytaniu danego dzieła całkowicie uniemożliwia mi jakąkolwiek obiektywność. Dostojewski był trudnym pisarzem. Jego teksty z pewnością nie są przeznaczone dla wszystkich. Ciągle pamiętam słowa Pani profesor na studiach, która mówiła, że nie czyta Dostojewskiego, gdyż grozi to wpadnięciem w depresję. Jeden z czytelników podzielił się ze mną podobnym zdaniem, stwierdził że jest człowiekiem zbyt inteligentnym i emocjonalnym aby po przeczytaniu nie analizować słów pisarza zbyt wiele razy. To prawda. Kto choć raz miał okazję spotkać się z twórczością rosyjskiego klasyka wie jakim bólem jest ona napełniona. Do jak wielkiego myślenia nas zmusza. Zachęca do ciągłej analizy, rozważań, pozwala, a nawet każe zatrzymać się na chwilę. 

   Białe noce różnią się bardzo od twórczości Dostojewskiego jaką miałam okazję poznać wcześniej. Może wynika to z faktu, iż są to pierwsze próby pisarskie autora. Książka objętościowo jest bardzo niewielka, posiada tylko 96 stron. Jednak nie sądźcie, iż w tej objętości autor nie ukrył olbrzymiego wyzwania czytelniczego. O czym właściwie opowiada to krótkie opowiadanie?
Białe noce to opowieść o dwojgu samotnych ludzi - oczekującej powrotu ukochanego młodej kobiecie i zakochującym się w niej mężczyźnie. Spotykają się, spacerując nad Newą i zaczynają rozmawiać o życiu. A białe noce sprzyjają zwierzeniom...
W "Białych nocach" występuje charakterystyczna dla wczesnej twórczości pisarza postać naiwnego marzyciela pogrążonego w wydumanym przezeń świecie, którego iluzoryczność zostaje w końcu brutalnie obnażona.*

 

 

   Autor nie bez przyczyny nadaje swojemu opowiadaniu podtytuł, który prowadzić nas będzie przez resztę książki. Będziemy razem z marzycielem przeżywać wszystkie jego uczucia. A ma on ich w sobie całe mnóstwo. Jego paleta jest tak bogata, iż czytając musiałam momentami zrobić przerwę, przeczytać jeszcze raz i porządnie się zastanowić. Nie będę ukrywać, iż sama jestem romantyczką, jednak to z czym mamy tu do czynienia przerosło moje wszelkie oczekiwania. Te momenty, gdy chciało się przytulić bohatera, szepnąć czasami: "mam podobnie wiesz?"... Za to właśnie kocham książki. Za te bratnie dusze, które udaje się nam czasami odkryć :)

   Nie wiem czy książka spodoba się wszystkim. Ba! Ona nie ma prawa podobać się wszystkim. Myślę, że realista czytając to opowiadanie odłoży je z rezygnacją. Polecam je za to osobom wrażliwym, romantycznym, marzycielom. Dobrze jest czasami poczuć podobny klimat. Muszę jednak ostrzec każdego przyszłego czytelnika: Książka powoduje silnego "kaca książkowego". Dostojewski tak błogo to wszystko prowadzi, to zasłużone i wyczekiwane szczęście, miłość, zrozumienie by na koniec wymierzyć głównemu bohaterowi i czytelnikowi siarczysty policzek :(
   Zachęcam do lektury pomimo wszystko, mam nadzieję, że część osób sięgnie po tę pozycję, gdyż jest to niewątpliwa okazja poznać troszkę mniej depresyjnego mistrza literatury.
   Na koniec kilka cytatów z opowiadania:
 

"Czy pani wie,że już muszę obchodzić rocznice swych rojeń,rocznice tego,co było kiedyś takie miłe,a czego w rzeczywistości nigdy nie było-bo to rocznice tylko tych głupich,bezcielesnych marzeń-i muszę to robić dlatego,że brak mi nawet tych głupich marzeń,bo nie mam czym ich zastąpić: przecież i marzenia się kończą".

"Człowiek czuje, że ta niewyczerpana fantazja w końcu ulega zmęczeniu, wyczerpuje się dlatego, że się przecież dojrzewa, wyrasta ze swych dawnych ideałów, które rozsypują się w proch, w gruzy; a jeżeli nie ma innego życia, to trzeba je budować właśnie z tych gruzów. A tymczasem dusza prosi o coś innego, czego innego pragnie! I nadaremnie marzyciel grzebie jak w popiele w swych dawnych marzeniach, szukając choćby najmniejszej iskierki, żeby ją rozdmuchać, żeby rozpalonym na nowo ogniem ogrzać oziębłe serce, wskrzesić w nim znów to wszystko, co było dawniej takie miłe, co wzruszało duszę, co rozgrzewało krew, co wyciskało łzy z oczu i tak rozkosznie oszukiwało!"

"(…), gdyby pani wiedziała, ile razy byłem zakochany w ten sposób! – Ależ jak to, w kim? – W nikim, w ideale, w tej co się we śnie przyśni. Stwarzam w marzeniu całe powieści".

 "Teraz, droga panno Nastusiu, kiedyśmy się znów zeszli po tak długiej rozłące, bo ja już dawno Panią znałem, panno Nastusiu, bo ja już dawno kogoś szukałem, a to znaczy, że szukałem właśnie pani, i że było nam sądzone się teraz spotkać, teraz w mojej głowie otwarło się tysiąc zapór i muszę rozlać się rzeką słów, inaczej się uduszę. A więc proszę mi nie przerywać, panno Nastusiu i słuchać z pokorą i posłuszeństwem; inaczej - umilknę".

 

 

Ps. W książce znajduje się również "Łagodna", ale to już historia na inny raz.

*opis z lubimyczytac.pl